ενισχυτής

Συσκευή με την οποία επιτυγχάνεται η αύξηση του πλάτους ενός ηλεκτρικού σήματος ή, γενικότερα, μιας πληροφορίας ή εντολής. Ανάλογα με τον τύπο της πληροφορίας που πρόκειται να ενισχυθεί και τον προορισμό του σήματος εξόδου, υπάρχουν διάφορες συσκευές ή συσκευές διαφόρων τύπων που βασίζονται σε εντελώς διαφορετικές αρχές. Οι πιο διαδεδομένοι ε. είναι οι ηλεκτρονικοί. Οι μαγνητικοί ε. χρησιμοποιούνται κυρίως σε επαγγελματικές και βιομηχανικές εφαρμογές (συστήματα αυτοματισμού). ε. με μία ζώνη συχνοτήτων. Έχει το χαρακτηριστικό ότι ενισχύει όλα τα σήματα που εμφανίζονται στην είσοδό του, οποιαδήποτε και αν είναι η συχνότητά τους. Στους ε. χαμηλής συχνότητας και υψηλής πιστότητας (ραδιόφωνα, στερεοφωνικά ηχητικά συγκροτήματα κλπ.) αναπαράγονται όλα τα ηλεκτρικά σήματα με συχνότητες που περιλαμβάνονται μέσα στα όρια της ακοής του ανθρώπου. Οι ε. αυτού του τύπου έχουν έναν ρυθμιστή έντασης για τη ρύθμιση της συνολικής απολαβής (δηλαδή του λόγου του πλάτους σήματος εξόδου προς το πλάτος σήματος εισόδου) και έναν ή δύο ρυθμιστές τόνου για την ανάδειξη των χαμηλών και υψηλών τόνων. Ε. ευρείας ή ευρύτατης ζώνης χρησιμοποιούνται συνήθως στους παλμογράφους και σε άλλα όργανα μετρήσεων και αναλύσεων. Ένας παλμογράφος μπορεί να έχει ενσωματωμένο έναν ε. που ενισχύει μερικές χιλιάδες φορές σήματα με συχνότητες που κυμαίνονται από έναν κύκλο έως περισσότερους μεγακύκλους ανά δευτερόλεπτο. Οι ε. αυτού του τύπου απαιτούν προσεκτική σχεδίαση των κυκλωμάτων και ακρίβεια ρύθμισης. ε. παροδικών τάσεων. Ενισχύει σήματα που δεν επαναλαμβάνονται γενικά σε ίσα χρονικά διαστήματα (π.χ. τα σήματα που προέρχονται από έναν απαριθμητή Γκάιγκερ). Επιπλέον, οι παλμοί αυτοί είναι πάντοτε του ίδιου σημείου, θετικοί ή αρνητικοί (αντίθετα προς τα σήματα που ενισχύουν οι άλλοι ε., όπου μια θετική ημιπερίοδος ακολουθείται από μια άλλη ίση, αλλά αρνητική). Αυτά τα δύο χαρακτηριστικά προϋποθέτουν μια εξαιρετικά προσεκτική σχεδίαση των κυκλωμάτων του ε., ιδιαίτερα εάν απαιτείται μια ορισμένη σταθερά χρόνου. ηλεκτρονικός ε. Ο ε. αυτού του τύπου χρησιμοποιεί θερμιονικές λυχνίες ή κρυσταλλολυχνίες (τρανζίστορ). Στη σύγχρονη ηλεκτρονική, χρησιμοποιείται πλήθος πρακτικών ενισχυτικών διατάξεων, όπως κυκλώματα που διαθέτει το τρανζίστορ επίδρασης πεδίου (FET), το διπολικό τρανζίστορ επαφής (BJT) κ.ά. Εκτός από ενίσχυση τάσης, οι ηλεκτρονικοί ε. επιτυγχάνουν και ενίσχυση ισχύος, με δαπάνη της ηλεκτρικής ενέργειας που παρέχεται από τοπική πηγή (δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, μπαταρίες). Ανάλογα με τα βασικά χαρακτηριστικά της κατασκευής τους και τον σκοπό για τον οποίο προορίζονται, οι ηλεκτρονικοί ε. διακρίνονται σε διάφορους τύπους. συντονισμένος ε. Χρησιμοποιείται συχνά, ιδιαίτερα σε ραδιοπομπούς, και έχει προσαρμοστεί για να ενισχύει σήματα που περιλαμβάνονται σε μια στενή ζώνη συχνοτήτων. Το σπουδαιότερο πλεονέκτημα αυτών των ε. είναι ότι, με ίσο αριθμό στοιχείων (λυχνίες ή κρυσταλλολυχνίες) επιτυγχάνεται απολαβή πολύ μεγαλύτερη από εκείνη που περιέχουν άλλοι τύποι ε. Η εφαρμογή τους είναι πιο εκτεταμένη: ένας κανονικός δέκτης ραδιοεκπομπών (π.χ. με διαμόρφωση πλάτους) χρησιμοποιεί έναν συντονισμένο ε. (ε. ενδιάμεσης συχνότητας) για την αύξηση της επιλεκτικότητας. Όλοι οι ε. (εκτός ειδικών περιπτώσεων) πρέπει να ανταποκρίνονται σε ορισμένες απαιτήσεις: α) γραμμικότητα: δηλαδή να έχουν τάσεις εξόδου αυστηρά ανάλογες με εκείνες της εισόδου. Για παράδειγμα, όταν διπλασιάζεται η τάση εισόδου πρέπει να διπλασιάζεται και εκείνη της εξόδου (αυτό γενικά είναι κατορθωτό για στενά όρια της τάσης εισόδου)· β) ευστάθεια: δηλαδή δεν πρέπει να εισάγουν παρασιτικές τάσεις (συριγμοί, θόρυβοι, βάθος, ταλαντώσεις). Γενικά, αυτό είναι πιο εύκολα κατορθωτό όσο πιο στενή είναι η προς ενίσχυση ζώνη συχνοτήτων· γ) σταθερότητα: ορισμένα χαρακτηριστικά που αφορούν τις επιδόσεις του ε. θα πρέπει να παραμένουν αναλλοίωτα παρά τη μακροχρόνια χρήση του. Κύκλωμα απλού ενισχυτή. Το προς ενίσχυση σήμα εισόδου προκαλεί μία μεταβολή στη συνεχή τάση που υπάρχει μεταξύ εσχάρας και καθόδου της τριόδου. Από αυτό προκύπτει μία μεταβολή της ροής των ηλεκτρονίων στο εσωτερικό της λυχνίας και επομένως μεταβολή στο ανοδικό ρεύμα. Στα άκρα της αντίστασης φορτίου η τάση ακολουθεί τις ίδιες μεταβολές, με αποτέλεσμα να αναπαράγεται ένα ενισχυμένο σήμα στην έξοδο.

* * *

ο (θηλ. ενισχύτρια) [ενισχύω]

1. αυτός που ενισχύει, που βοηθά, βοηθός, επίκουρος, συμπαραστάτης

2. (τηλεγρ.) συσκευή που χρησιμοποιείται στην ασύρματη τηλεγραφία για ενίσχυση τών ασθενών σημάτων κατά τη λήψη τους

3. (ηλεκτρον.) συσκευή που επιτυγχάνει την αύξηση τής τάσης, τής έντασης ή τής ισχύος τών ηλεκτρικών σημάτων.